Uzay Nerede Başlıyor?

Uzay Nerede Başlıyor? : Uzay çağının yeni bir aşamasına giriyoruz. Süper güç rekabeti çağının yerini yörüngedeki yoğun ticari faaliyet ve uzayın sınırlarında çalışan yeni araç türleri aldı. Virgin Galactic ve Blue Origin bu sınırlarda turistleri uçurmaya başlamak üzereyken, askeri birlikler üst atmosferde hipersonik uçuşu deniyor ve reklamcılar uzayın kenarında yüksek irtifada stratosferik balon uçuşlarının reklamını yapmakta.
Sonuç olarak atmosferin altmış yıllık sınırlandırma sorusu yenilenmiş bir ilgi kazandı. Uzay nerede başlıyor, Uzay yolcusu olmak için ne kadar yükseğe uçman gerekiyor?

Tabii ki Dünya’nın atmosferi keskin bir sınır değildir. Yoğunluğu yükseklikle katlanarak azalır ve yavaşça büyük ölçüde iyonlaşır, ancak Dünya’nın 1000 km yukarısında bile tespit edilebilir hale gelir. Gezegenlerarası uzayın kendisi mükemmel bir boşluk değildir. Atmosferimizin sınırının, gezegenimizin etrafındaki Güneş rüzgârının akışının Dünya’ya gevşek bir şekilde bağlanan gazla etkileşime girdiği manyotosfer yay şoku olduğu iddia edilebilir. Fakat pratikte herkes manyetosferin uzandığı on binlerce kilometreye ulaşmadan önce uzayda olduğumuzu kabul eder.

( Bow shock : Yay Şoku Tanımı: Astrofizikte, astrofiziksel bir nesnenin manyetosferi, güneş rüzgarı gibi yakındaki akan ortam plazması ile etkileşime girdiğinde bir yay şoku meydana gelir. Dünya ve diğer manyetize gezegenler için, yıldız rüzgarının hızının, manyetopoza yaklaşmasının bir sonucu olarak aniden düştüğü sınırdır. Yıldızlar için bu sınır tipik olarak yıldız rüzgârının yıldızlararası ortamla buluştuğu astrosferin kenarıdır. )

Diğer uçta, bazıları, yalnızca yaklaşık 19 km rakımda, suyun normal vücut sıcaklığında kaynayabildiği ve korunmasız bir insanın bir oksijen kaynağıyla bile hayatta kalamayacağı sözde Armstrong sınırını savundu. (Sınır, ABD Hava Kuvvetleri’nde büyük bir general olan ve astronot Neil ile ilgisi olmayan ve Harry, Armstong’un adını taşıyor.) Ancak uçakların ve balonların bu sınırın çok üzerinde uçma kabiliyeti, 20 km’nin uzayda olduğunu iddia etmeyi mantıksız kılmaktadır.

Karman Grafiği
Havacılığın öncüsü Theodore von Kármán, yörünge dinamik kuvvetlerinin aerodinamik kuvvetleri aştığı noktanın limiti belirlemiş ve Karman Çizgisini tanımlamıştır.

Önerisi, dış uzayın en yaygın kabul gören tanımıdır ve ilk olarak 1963’te Hukukçu Andrew Haley tarafından popülerleştirilmiştir.
(O zamanlar, uzay hukuku çoğunlukla uluslararası anlaşmalarla ilgiliydi; şimdi aynı zamanda ticari uyduların lisanslandırılmasıyla da ilgilidir.)

Modern yorumcular genellikle Karman hattının rakımı için 100 km’lik büyüklük sıralaması tahmininin aslında tanımı olduğunu varsayarlar. Ancak bu varsayım tarihsel olarak doğru değildir. Acta Astronautica’daki bir 2018 makalesinde, von Kármán’ın argümanının, hattı atmosferik değişimlerden ve uydu özelliklerinden büyük ölçüde bağımsız olarak 80 km’ye yaklaştırdığını gösterdim.

Jonathan McDowell

Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian

https://physicstoday.scitation.org/doi/10.1063/PT.3.4599